İŞKUR’dan MMKD’ye gelen talep üzerine hazırlanan ‘Müze Uzmanı’ tanımı

İŞKUR, müzecilik alanında çalışanlara daha iyi hizmet sunabilmek adına MMKD’ye Müze Uzmanı tanımı konusunda görüş sormuştur. Yönetim Kurulu tarafından hazırlanan yanıtı sizlerle paylaşıyoruz.

1. Müze uzmanının kısa tanımı?

Müze uzmanı yerine müze profesyoneli çok daha doğru bir ifade olur kanaatindeyiz. Müzelerde mesleki uzmanlık gerektiren tüm iş ve görevleri yapan profesyoneller müze uzmanlarıdır. Müze uzmanının Lisans/Yüksek Lisans düzeyinde müzebilim (müzeoloji) eğitimi almış olması gerekir.

Müzelerin koruma, araştırma ve iletişim işlevlerini yürütmek amacıyla çalışan, bu işlevler ile ilgili lisans veya yüksek lisans düzeyinde bilgi, beceri ve deneyim sahibi olan, müzebilim alanında lisans ya da yüksek lisans düzeyinde öğretim görmüş ya da bu öğretime denk pratik deneyimi olan, kuruma bağlı ya da kurumdan bağımsız olarak çalışan profesyonel müze çalışanıdır.

2. Alternatif meslek adları nelerdir?

Müzede görevli her çalışan müze uzmanı değildir. “Uzman” statüsü ancak müzecilik alanında lisansüstü diplomasına sahip kişilere verilen bir unvandır. Dolayısı ile Müze uzmanı alternatif isimleri için müzeolog, müzebilim uzmanı dışında herhangi bir alternatif isim kullanılamaz.

Koleksiyon Sorumlusu, Müze Küratörü, Müze Müdürü gibi rollerin her biri müze işleyişi içinde farklı idari, yönetsel ve uygulamaya yönelik görevlere işaret eder ve bu farklı görevler “Müze uzmanı” mesleki adlandırmasına alternatif olamayacak farklı disiplinleri ifade eder.

3. Müze uzmanının görevleri nelerdir? 

Müze uzmanı, koleksiyonun muhafazası, araştırılması, korunması, belgelenmesi, aktif ve pasif konservasyon süreçleri, envanter kayıtlarının tutulması, envanter obje kondisyon tespitleri, restorasyon süreçleri ile koleksiyonun belgelenmesi, geliştirilmesi, süreli ve devamlı sergileme, yayın çıkarma ve alternatif sergileme teknikleri, müze iletişimi ve müze-ziyaretçi ilişkilerini yönetme, müzenin idari süreçleri, müze eğitimi alanlarının her birinde ve daha fazlasında, süreçleri takip edecek, denetleyecek, gereğinde müdahale edecek yeterli bilgi ve deneyime sahip olması beklenir.

Müze profesyonellerinin görev unvanları birinci soruda belirtilmiştir. Bu unvanlara görevleri şöyledir.

Müze müdürü/yöneticisi/direktörü; Müzenin tüm idari sorumluluğu yürütür. Bunun yanı sıra çalışanların işlerinin denetlenmesi ve kurumla bağlantıların kurulması.

Koleksiyon yöneticisi/uzmanı; Müzenin koleksiyon politikasının hazırlanması ve müze idaresinin onayına sunulması, koleksiyonun korunması, saklanması, sergileme alanlarının kontrolü, nesnelerin fiziksel durumunun denetlenmesi, nesnelerin sergi planlarının hazırlanması, uzun süre sergide kalan nesnelerin dinlenmeye alınması, sergi alanındaki ısı, ışık ve nem oranlarının kontrolü, restorasyon/konservasyon planının restoratörlerle koordine edilerek hazırlanması, müze koleksiyonuna alınması düşünülen nesnelerin araştırması, sanatsal ve tarihsel niteliklerinin tespit edilmesi ve bu doğrultuda nesnenin alınıp/alınmamasına yönelik rapor hazırlanması, sürekli ve süreli sergi planının/programının hazırlanması ve yürütülmesidir.

Envanter uzmanı; Envanterde bulunan nesnelerin kayıtlarının tutulması ve bu kayıtların düzenli bir şekilde güncel olmasının sağlanması, nesnelerin içeriğinin tespit edilmesi, nesnelerin fotoğraflanması ve düzenli bir şekilde fotoğrafların güncel olmasının sağlanması, nesnelere ilişkin her türlü literatür taramasının yapılması, nesnelere ilişkin etiket ve pano bilgilerini hazırlanması, tespit ve tescil belgelerinin düzenlenmesi, ödünç verme formlarının hazırlanması.

Müzeograf; müze yapılarının planlanması ve düzenlenmesi, konservasyon, restorasyon, sergileme ve güvenlikle ilgili müze operasyonlarını gerçekleştirilmesinden sorumludur. Genellikle bir projenin başı olarak rolleri, bir müzede çalışan tüm bilimsel ve teknik uzmanları koordine etmektir.

Müzeograf, müzeografik programı hazırlar ve geliştirir. Müzeografik program, serginin içeriğinin ve gereksiniminlerinin tanımını ve ayrıca sergi alanları ile diğer müze alanları arasındaki işlevsel bağlantıları kapsar. Müzeograf, diğer müze profesyonelleri gibi bilimsel programı ve koleksiyon yönetimini dikkate alır ve küratör tarafından seçilen objeleri uygun bir şekilde sergilemeyi amaçlarlar.

Koruma yöntemlerini ve müze nesnelerinin envanterini nasıl çıkaracaklarını bilmelidirler. İçerik için senaryo oluştururlar ve anlamaya yardımcı olmak için ek medya içeren bir dil biçimi önerirler. Halkın ihtiyaçları ile ilgilenirler ve serginin mesajını iletmek için en uygun iletişim yöntemlerini kullanırlar.

Küratör; sorumlu olduğu koleksiyonların yorumlanması ve bunlardan içerik üretmesi, hazırladığı serginin misyon ve kapsamının çizgilerinin belirlenmesi, sergide kullandığı nesnelerin kataloglama- envanter-sigortalama işlemlerinin yapılması. Müze metinlerinin ve grafiklerinin koordinasyonundan sorumludur.

Müze bilimci (Müzeolog); Müzeolojik programı hazırlar ve geliştirir. Müzenin teması, içeriği, kurgusu, sergileme yöntemleri teknikleri geliştirir önerir. Müzelerin yönetmelik ve politikalarına dayalı raporlama çalışmaları yapar. Personel politikası, etkinlik ve iletişim politikası, koleksiyon oluşturma ve geliştirme politikası, sergileme politikası, geçici sergilerin planlaması, eğitim politikası, güvenlik ve risk yönetimi politikası ve planlamasını yapar.

Eğitim uzmanı; Müze eğitim etkinliklerinden sorumludur. Müzedeki ziyaretçilerin analizi ve yaş gruplarına göre öğrenme politikaları ve eğitim planlamalarından sorumludur.

İletişim uzmanı; Müze iletişim etkinlikleri, yapılanması ve ziyaretçi analizlerinden sorumludur.

4. Müze uzmanının sahip olması gereken bilgiler?

a. Genel konular, buna göre tüm müze personelinin bilgi ve yeteneği dahilinde olması gereken; • Müzeler ve toplum,

• Proje yönetimi,
• İletişim,
• Çevre ilişkileri ve etkileri,
• Gelişim yöntemleri,
• Finansal işletme,
• Bilgi teknolojileri,
• Kişisel ilişkiler,
• Araştırma,
• Konu ile ilgi bilgi kaynaklarına ulaşabilme.

b. Müzeoloji konuları:

• Toplumsal müzeoloji,
• Müze mesleğinin gelişimi,
• Müzelerin işlev ve görevleri,
• Misyon ve Vizyon,
• İdari yapılar,
• Müze pratiklerinin ve hizmetlerinin tespiti,
• Müze işlevleri için hukuki zemin,
• Araştırma etkinlikleri, (hem müzenin konusunda hem de müzecilik genel konularında).

c. İşletme konuları:

• İşe alma ve görevlendirme,
• Danışma kurulları,
• Mimari,
• İş ve hizmet işletmesi,
• Toplumla ilişkiler,
• Finansal planlama ve işletme,
• Resmi yapı,
• Fon geliştirme ve para bulma,
• İnsan kaynakları planlaması ve işletmesi,
• Gelir getirici etkinlikler planlama,
• Bilgi teknolojileri işletmesi,
• Sigorta ve güvenlik,
• Hukuk,
• Pazarlama,
• Müze çevresi, dostları oluşturma organizasyonu,
• Alan yönetimi ve fiziksel işletme,
• Halkla ilişkiler,
• Medya ilişkileri.

d. Toplumsal ilişkiler; müzenin temel hizmetlerinden olan eğitimin ve toplumsal ilişkilerin planlanması, yönetilmesi

• İletişim,
• Sergiler,
• Eğitim ve yorumlama,
• Yayınlar ve ürünler,
• Ziyaretçi servisleri ve halkla ilişkiler.

e. Bilgi ve Koleksiyon yönetimi

• Arşivler,
• Koleksiyonlar.

Müzelerde böylesi uzmanlık alanlarının gerekli hale gelmesi, herkesin her şeye karar vermesi ve herkese her konuyla ilgili danışılması mümkün olmadığından, kadro yelpazesinin genişlemesine ve çeşitlenmesi gereklidir.

5. Bir müzede çalışmak isteyen öğrenciler, hangi eğitimleri, dersleri almalıdır?

Müze profesyonellerinin görev unvanları birinci soruda belirtilmiştir. Tüm müze profesyonelleri unvanlarına paralel olan ICOM (Uluslararası Müzeler Konseyi) Meslek Etik Kuralları (Code of Professional Ethics) Etik Kurallarını bilmelidirler. Bunun yanı sıra unvanlarına göre sahip olmaları gereken bilgiler şunlardır;

Müze müdürü/yöneticisi/direktörü; Kültür varlıklarına ilişkin her türlü mevzuat (Kanun, yönetmelik, Tüzük, Yönerge vb.), Somut ve somut olmayan Kültürel miras bilgileri, ICOM Etik Kuralları, İş Hukuku/Kanunu, işletme, risk yönetimi, pazarlama stratejileri, risk yönetimi, Personel ve kariyer planlaması, proje geliştirme, fon bulma, bütçe planlaması gibi eğitimler.

Koleksiyon yöneticisi/uzmanı; Kültür varlıklarına ilişkin her türlü mevzuat, koruma/önleyici koruma, aydınlatma, ısı ve nem oranları, koleksiyona ait bilgilerle ilgili araştırma yapmak

Envanter uzmanı; Belgeleme, envanter, fotoğrafçılık, koruma/önleyici koruma, araştırma yöntem ve teknikleri, müzenin türüne göre dilbilgisi (Eski Türkçe, latince, İbranice vb.)

Müzeograf; sergilenmesi muhtemel nesneleri, serginin amaçları ve hedef kitleleri doğrultusunda serginin sinopsisini/senaryosunu yazan müze bilimci.

Küratör; Koleksiyon bilgisi, envanter bilgisi, müzenin türüne göre dilbilgisi (Eski Türkçe, latince, ibranice vb.), araştırma yöntem ve teknikleri,

Müze bilimci; Müze ve serginin araştırmasına dayanan müzecilik eğitimi, bunu sunabilecek tasarım eğitimi ve araştırma ve yöntem teknikleri

Eğitim Uzmanı; Müzenin koleksiyonu, konusu, amaç ve hedefleri doğrultusunda belirlenmiş yaş, eğitim, kültür grupları için özel etkinlikler hazırlamak, eğitim etkinliği planlamak, organizasyon oluşturmak, eğitici oyunlar, dramalar, sergiler tasarlamak, söyleşi-konferans uygulama etkinliklerini planlamak, eğitim etkinlikleri hazırlamak uygulamak üzerine eğitim ve formasyon eğitimi almalıdır.

İletişim Uzmanı; Müze iletişim kaynaklarını geliştirme, iletişim kanallarını yönetebilme, sergi ve müze hakkında bilgi verebilecek yabancı dil eğitimi, araştırma ve sunma teknikleri

6. Yabancı dil bilgisi hangi düzeyde olmalı?

Müze profesyonellerinin görev unvanlarına göre değişebilir. Görev unvanına göre minimum İleri/orta seviye yabancı dil bilinmelidir.

Müze türüne göre dil seçenekleri çeşitlendirilebilir.

7. Dijital beceriler ve Hangi yazılım programları?

Müze profesyonellerinin görev unvanlarına göre değişebilir. Ortak özellik olarak ofis programlarının tüm müze profesyonelleri tarafından bilinmelidir. Bunun yanında görev unvanlarına göre müze tarafından hazırlanan özel programlar (envanter programı, fotoğraf işleme, veri yönetimi vb) ilgilisince bilinmelidir

8. Müzecilik alanı dışında kariyer değişikliği yapmak isterse hangi alanda çalışabilir?

Kariyer değişikliğinde bir kısıtlama yoktur. Eğitimini ve deneyime göre birçok farklı alanda çalışılabilir.

9. Müzebilim eğitimi dışında bilgi / beceri alabileceği kurslar nelerdir?

(Yanıtlanmamış.)

Kapak Görseli: Klaudia Piaskowska on Unsplash